Werkgevers hebben het ermee te doen: de arbeidsmarkt is en blijft krap. Waarschijnlijk hebben we de grootste personeelskrapte achter de rug maar er zijn nog steeds veel meer vacatures dan kandidaten. Dit terwijl de economische groei dit jaar net boven de 1 procent uitkomt, de werkloosheid licht toeneemt en het aantal faillissementen stijgt. Ook dit jaar blijft het voor veel werkgevers dus lastig om voldoende geschikte kandidaten te vinden voor hun vacatures. Dat komt doordat de oorzaken van de krappe arbeidsmarkt voor een belangrijk deel structureel van aard zijn. Wel is er voor werkgevers nog meer mogelijk om personeel te werven én te behouden.
Na een krimp van de economie in de eerste drie kwartalen van 2023 is Nederland nog maar net uit een lichte recessie. Bijzonder is dat de werkgelegenheid deze neerwaartse economische ontwikkeling in een groot deel van 2023 maar in veel mindere mate heeft gevolgd. Het aantal vacatures was, en is, nog steeds heel hoog: in Nederland staan tegenover 114 vacatures slechts 100 mensen zonder werk. Het is voor veel bedrijven dus nog altijd heel moeilijk om hun vacatures te vervullen. Het Centraal Planbureau voorspelt voor Nederland als geheel voor dit jaar een gematigde economische groei, een beperkte toename van de werkgelegenheid en een lichte stijging van de werkloosheid. Voor de regio Groot-Amsterdam is het beeld positiever dan landelijk, maar ook hier is de teneur: vergeleken met vorig jaar minder groei in economie en banen.
Hoog aantal vacatures in de regio
In de regio Groot-Amsterdam stonden er eind 2023 bijna 44.000 vacatures open. Dat aantal blijft zeer hoog en boven het peil van eind 2019, een jaar waarin de vacaturemarkt flink bloeide. Dit lijkt misschien in tegenspraak met de beperkte banengroei maar het is goed te verklaren. Namelijk, als het aantal banen toeneemt, hebben werkgevers vacatures voor extra personeel. Deze uitbreidingsvraag groeit dit jaar maar met 1 procent. Maar tegelijkertijd ontstaan ook vacatures omdat vervanging van personeel nodig is, bijvoorbeeld als een medewerker met pensioen gaat. Deze vervangingsvraag blijft in 2024 groot. Resultaat? Met een recordaantal werkenden, een werkloosheid die dit jaar relatief laag blijft én minder mensen die de arbeidsmarkt betreden dan werknemers die stoppen met werken, ontstaat er dus krapte. Groot-Amsterdam, goed voor zo’n 10 procent van de Nederlandse werkgelegenheid, bevindt zich in de frontlinie van deze ‘personeelspijn’. UWV heeft deze ontwikkelingen eind 2023 gepresenteerd in de jaarlijkse publicatie Regio in Beeld Groot-Amsterdam 2023.
Vacatures, aanbod werkzoekenden en spanning tussen vraag en aanbod in Groot-Amsterdam (bron gegevens: UWV)
Natuurlijk, voor mensen die een nieuwe of andere baan zoeken is een grote personeelsvraag in principe heel gunstig. Maar voor werkgevers betekent een personeelstekort niet alleen dat hun vacatures niet kunnen worden vervuld, maar ook dat het zittende personeel een hoge werkdruk ervaart en dat producten en diensten niet altijd op tijd kunnen worden geleverd. Soms moeten bedrijven zelfs de handdoek in de ring gooien en sluiten; een persoonlijk drama voor de betrokken werkgever en medewerkers. En des te schrijnender, omdat er ook in deze tijd nog werkzoekenden aan de kant staan, mensen met talenten die ook nu nog moeilijk een plek vinden op de arbeidsmarkt. In Groot-Amsterdam gaat het om zo’n 70.000 mensen die (deels) beschikbaar zijn voor werk en/of kortgeleden naar werk zochten. Hiernaast zijn er zo’n 45.000 parttimers die meer uren zouden willen werken.
De oplossing is maatwerk
Deze mismatch tussen vraag en aanbod kan in veel gevallen worden overbrugd. De oplossing is maatwerk. Parttimers die meer uren willen werken, willen bijvoorbeeld meer flexibiliteit in hun werkuren vanwege andere verplichtingen zoals zorgtaken. Kandidaten die al wat langer geen betaald werk meer hebben verricht of een ondersteuningsvraag hebben, kunnen gemakkelijker slagen op hun nieuwe werkplek met wat extra hulp. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van een jobcoach vanuit WSP of een buddy van het bedrijf zelf die de Harrie-training heeft gevolgd. Deze arbeidsmarkt vraagt om nauwe samenwerking en een brede blik om vacatures te kunnen vervullen. Kortom: om inclusief werkgeverschap, met waar nodig ondersteuning vanuit de overheid.
Een kritische succesfactor is dat de nadruk vooral komt te liggen op de talenten en skills van de kandidaten, en minder op hun cv. Wat kan iemand wél? Welke vaardigheden kunnen zij verder ontwikkelen via een scholingstraject of op de werkvloer? Bezien door deze bril liggen er nog allerlei mogelijkheden voor werkgevers om talent aan te trekken. Als iemand de Nederlandse taal nog onvoldoende beheerst, maar wel een groot technisch talent heeft, is het dan mogelijk om een Engelssprekende leidinggevende deze persoon te laten begeleiden? En waarom kleeft er het etiket ‘lastig’ en ‘risicovol’ aan werknemers die ouder zijn dan 50? Vaak brengen zij juist veel ervaring mee en zijn zij gemotiveerde collega’s.
Ook nu is er dus veel mogelijk om nieuwe collega’s te vinden. WSP Groot-Amsterdam helpt werkgevers hierbij, met werving en selectie, leerwerktrajecten en advies op maat. Zo zetten we personeelspijn om in nieuwe kansen.
Myriam Mulder
Senior adviseur arbeidsmarktkennis WSP Groot-Amsterdam
